Chyba każdy chciałby mieć wysokie poczucie własnej wartości. Z takim nastawieniem łatwiej osiągać kolejne cele, a przede wszystkim – po prostu czuć się ze sobą lepiej. Jeśli Twoja samoocena znajduje się na niskim poziomie, możesz to zmienić! Choć wzmacnianie poczucia własnej wartości może okazać się pewnym wyzwaniem, to z pewnością nie jest niemożliwe. W takim razie jak się do tego zabrać?
Spis treści:
Czym jest poczucie własnej wartości?
Zanim jednak poznasz sposoby na wzmacnianie poczucia własnej wartości, warto wytłumaczyć, jak w ogóle należy rozumieć to pojęcie. Być może kojarzy Ci się głównie z brakiem kompleksów czy wiarą w siebie. Tymczasem definicja jest nieco inna.
Przykładowo, dr Nathaniel Branden, znany psychoteraupeuta, zdefiniował poczucie własnej wartości jako „skłonność do doświadczania siebie, jako osoby kompetentnej w zakresie stawiania czoła wyzwaniom przynoszonym przez życie, a także zasługującej na szczęście”. Jak widzisz, to pojęcie nie odnosi się więc tylko do pewności siebie. To pewnego rodzaju narzędzie, które umożliwi Ci spełnianie kolejnych celów, stawianie czoła wyzwaniom i prowadzenie satysfakcjonującego życia.
Jednocześnie poczucie własnej wartości nie jest czymś stałym. Oznacza to, że z czasem może się obniżyć, ale i z drugiej strony – możesz nad nim pracować i polepszać to, jak się ze sobą czujesz. Nie martw się, nie sprawi to, że staniesz się bezkrytyczna i zaczniesz się pławić w samouwielbieniu. Będziesz jednak mieć do siebie szacunek, znać swoje mocne strony i pewniej kroczyć przez życie. Czas więc odpowiedzieć na pytanie, jak się za to zabrać.
1. Poznaj siebie
Może Ci się wydawać, że takie zdania jak „dowiedz się, kim naprawdę jesteś” albo „poznaj swoje mocne strony” to tylko puste frazesy. I rzeczywiście, mogą brzmieć po części jak coś, co mógłby napisać Paulo Coelho. Są jednak takie kwestie, które – choć wydają się banalne – często zostają zapomniane.
Istnieje spora szansa, że mało znasz siebie. Tak naprawdę nie wiesz, co lubisz, czego oczekujesz, w czym czujesz się pewnie. Może nawet nie zdajesz sobie sprawy, o czym tak naprawdę marzysz i co jest dla Ciebie ważne. Kierujesz się raczej tym, co przyjęte jest za normę albo co „powinno się” robić lub lubić w danej sytuacji.
Brzmi znajomo? W takim razie zamiast narzekać na banały i przewracać oczami, rzeczywiście zastanów się, kim jesteś i odpowiedz sobie na wszystkie wyżej wymienione kwestie. Może okazać się, że już samo uświadomienie sobie swoich oczekiwań i wartości sprawi, że poczujesz się pewniej.
2. Żyj w zgodzie z własnymi wartościami
Wiesz już, czego oczekujesz i kiedy czujesz się dobrze? Teraz czas, by zacząć żyć według tych zasad. Jeśli będziesz pozwalać na przekraczanie swoich granic albo działać wbrew sobie tylko dlatego, że inni tego oczekują, nie będziesz mieć szacunku do samej siebie, a Twoje poczucie własnej wartości na pewno nie będzie wysokie.
Być może boisz się, że jeśli zaczniesz stawiać granice i mówić „nie”, ludzie nie będą Cię lubić. Zastanów się jednak, czy naprawdę w to wierzysz. Sądzisz, że jeśli będziesz zawsze uginać się do ich zdania, naprawdę będą Cię szanować i żywić do Ciebie sympatię? Ale co najważniejsze – czy jeśli nie będziesz asertywna i nie będziesz żyć tak, jak chcesz, to czy Ty będziesz się lubić i mieć do siebie szacunek?
3. Skup się na faktach, nie na emocjach
Używasz takich stwierdzeń, jak „nic mi nie wychodzi” albo „jestem beznadziejna”? Takie czarno-białe myślenie niewiele ma wspólnego z prawdą, a jednocześnie nie pozostaje bez wpływu na to, jak się czujesz. Po pierwsze, to klasyczny przykład błędu poznawczego, który nazywa się uogólnianiem. Badania potwierdzają, że osoby mające tendencję do uogólniania gorzej reagują na krytykę i niepowodzenia.
Poza tym uogólnianie zwykle oznacza skupienie na emocjach, a nie faktach. Przygotowany przez Ciebie projekt nie spełniał oczekiwań? To fakt. Jesteś beznadziejna? Nie – to tylko Twoje emocje, które niewiele mają wspólnego z rzeczywistością.
Jeśli taki sposób myślenia jest dla Ciebie codziennością, możesz mieć problem, by to zmienić. Jesteś jednak w stanie to zrobić. Zdziwisz się, jak bardzo wzrośnie Twoje poczucie własnej wartości, gdy zaczniesz kierować się faktami, nie emocjami (opiniami). Jako pomoc możesz wykorzystać pytania sokratejskie. Wystarczy, że w takich chwilach przystaniesz i zastanowisz się:
- Czy istnieją dowody potwierdzające tę myśl?
- Czy istnieją dowody zaprzeczające tej myśli?
- Czy uwzględniasz te dowody, czy tylko te zgodne z Twoją myślą?
- Czy ta myśl prowadzi do negatywnych konsekwencji?
- Co innego mogliby myśleć inni ludzie w takiej sytuacji?
- Czy możesz sformułować tę myśl inaczej?
- Jak czułabyś się i postępowała, kierując się inną myślą?
4. Używaj właściwych słów
Prawdopodobnie jesteś swoim największym krytykiem. Prowadząc ze sobą wewnętrzny dialog, używasz takich słów i zdań, jakich nigdy nie odważyłabyś się powiedzieć komukolwiek – nawet osobie, której naprawdę nie lubisz. Nie powinnaś traktować siebie w ten sposób. To na pewno nie jest dobra droga do większej pewności siebie!
Zamiast karcić się za każdą pomyłkę i każdą porażkę, spróbuj traktować się w ten sam sposób, w jaki potraktowałabyś swoją przyjaciółkę albo swoje dziecko. Więcej wyrozumiałości względem siebie i zmiana sposobu, w jaki prowadzisz swój wewnętrzny dialog, pozwoli Ci znacznie zwiększyć poczucie własnej wartości.
5. Naucz się przyjmować komplementy
Nadmierna skromność wcale nie jest cnotą, ale robi Ci wielką krzywdę. Jeśli ktoś docenia Twoje osiągnięcia, Twój talent i postanawia Cię pochwalić, nie zaprzeczaj. Przyjmuj te słowa, zamiast je negować albo sobie umniejszać.
Komplementy nie są czymś złym i naprawdę ich potrzebujesz. Co więcej, masz prawo czuć dumę ze swoich osiągnięć. Naucz się mówić „dziękuję”, zamiast zaprzeczać. I nie dodawaj nic więcej, nawet jeśli będzie Cię kusić. „Dziękuję, ale to naprawdę nic takiego” albo „dziękuję, miałam wiele szczęścia, że tak mi się udało”, to nie przyjmowanie komplementów. To znów umniejszanie swoim osiągnięciom!
6. Przypomnij sobie swoje osiągnięcia
Na koniec czas znów wrócić do faktów. Wzmacnianie poczucia własnej wartości w dużej mierze opiera się na pamiętaniu o tym, co już osiągnęłaś.
Dobrym sposobem będzie robienie cyklicznych podsumowań. Wiele ludzi decyduje się na nie w skali roku, ale gdy Twoja pewność siebie jest na naprawdę niskim poziomie, możesz zacząć od częstszych podsumowań, by pracować na dostrzeganiem swoich mocnych stron.
Przynajmniej na początku warto też prześledzić całe swoje dotychczasowe życie i wypisać wszystkie największe osiągnięcia. Prawdopodobnie będziesz bardzo zaskoczona, gdy zobaczysz, ile już dokonałaś. Możesz np. zapisać tę listę w telefonie, żeby móc często do niej wracać i przypominać sobie, ile naprawdę jesteś warta. Brzmi jak kolejny banał, ale najważniejsze, że działa, bo pomaga Ci stopniowo zmienić sposób, w jaki myślisz o sobie.
Wzmacnianie pewności siebie to proces, a nie coś, co zrobisz z dnia na dzień. Warto jednak nad nim pracować, bo z wyższą samooceną poczujesz, że możesz więcej i że to Ty sterujesz swoim własnym życiem, a nie los rzuca Tobą gdzie popadnie. Pamiętaj też, że zawsze możesz rozważyć skorzystanie z pomocy terapeuty. To nie jest specjalista, do którego udają się tylko osoby z takimi problemami jak depresja czy zaburzenia lękowe. Z jego pomocą możesz zmienić sposób myślenia i unikać szkodliwych schematów. Tym bardziej, że psychoterapeuta zna wiele narzędzi, które Ci to umożliwią – choćby takich jak wspomniane w tym tekście pytania sokratejskie.
